Auteur: Chiel Morshuis
Een belastinghervorming die veel mensen financieel vooruit zou helpen. Beter wordt het niet, zou je denken. Toch is er een groep van zo’n 700.000 mensen die er juist op achteruit is gegaan. Hoe zit dat precies met die nieuwe belastingregel? En waarom pakte het anders uit dan verwacht? Belastingadviseur Alwin Maalderink en docent fiscaal recht Joop Kluft leggen het uit.
De vakbond FNV noemt het de ‘BuffelBoete’. Mensen met een laag inkomen spreken van een gigantische misser. Hoe je het ook noemt, feit is dat een grote groep mensen in 2025 juist méér belasting is gaan betalen, terwijl kabinet-Schoof beloofde dat het de bestaanszekerheid zou verbeteren.
Verlaagd belastingtarief
“Ons belastingstelsel werkt met belastingschijven,” legt Maalderink uit. Hij is vanuit zijn kantoor in het Gelderlandse Zelhem al meer dan twintig jaar actief als belastingadviseur voor zowel particulieren als bedrijven.
“Tot en met 2024 hadden we twee schijven: één voor inkomens tot ongeveer 75.000 euro, en één voor alles daarboven.” In 2025 is dat veranderd. “De eerste schijf is gesplitst, waardoor er nu drie schijven zijn,” legt hij uit. “De eerste geldt voor inkomens tot 38.000 euro, de tweede voor inkomens tussen 38.000 en 76.000 euro, en de derde voor alles daarboven.” Voor mensen met een inkomen onder de 38.000 euro is het belastingtarief daardoor iets gedaald: van 36,97% naar 35,82%. “Op het eerste gezicht lijkt dat goed nieuws,” zegt Maalderink, “want je betaalt minder belasting over je inkomen.”
Meer aanpassingen
Als alleen het belastingtarief was aangepast, hadden veel mensen inderdaad voordeel gehad. Maar in 2025 veranderden er méér onderdelen in het belastingstelsel, en juist die andere veranderingen pakten voor een grote groep mensen nadelig uit. Het gaat hierbij om de algemene heffingskorting en de arbeidskorting.
“De hoogte van de arbeidskorting hangt af van je inkomen,” legt Maalderink uit. “Maar in 2025 is ook het maximale bedrag dat je kunt krijgen, verlaagd. Daardoor krijgen vooral mensen met lage inkomens minder korting.”
Daarnaast is de maximale algemene heffingskorting met 294 euro omlaag gegaan. Beide kortingen zijn bedragen die je mag aftrekken van de belasting die je moet betalen. Als die kortingen lager worden, blijft er dus uiteindelijk juist méér belasting over om te betalen.
Rekenvoorbeeld
Een rekenvoorbeeld ter verduidelijking. Jantje verdient 24.000 euro per jaar, inclusief vakantiegeld. Door het lagere belastingtarief bespaart hij 280 euro. Maar tegelijkertijd krijgt hij 294 euro minder algemene heffingskorting én 367 euro minder arbeidskorting. Dat betekent dat hij in totaal 661 euro minder korting krijgt, terwijl hij maar 280 euro minder belasting hoeft te betalen. Omdat dit niet tegen elkaar opweegt, betaalt Jantje dus 381 euro méér belasting dan vorig jaar, terwijl hij juist op vooruitgang had gerekend.
Instrumentele belastingheffing
Wat was dan de bedoeling van de overheid, toen zij aan de belastingknoppen gingen draaien? Volgens Joop Kluft, docent belastingrecht aan Tilburg University, zijn er kortgezegd drie doelen van belastingheffing. Ten eerste is er het budgettaire doel: belastingopbrengsten worden gebruikt om overheidsuitgaven te financieren. Het tweede doel is herverdeling, waarbij mensen met een hoger inkomen relatief meer belasting betalen om zo de lasten eerlijker te verdelen. Het derde doel, en dat is bij deze belastingmaatregel relevant, is de instrumentele functie van belasting.
“Met instrumentele belastingheffing probeert de overheid bepaald gedrag te stimuleren,” legt Kluft uit. In dit geval wil het kabinet mensen met een parttimebaan aanmoedigen om méér uren te gaan werken. Dat zou aantrekkelijker zijn geworden doordat je over extra verdiende uren relatief minder belasting betaalt. Zo hoopt de overheid twee problemen tegelijk aan te pakken: het tekort aan arbeidskrachten en lage inkomens.
Transparantie
Maar of dat effect ook optreedt, is nog maar de vraag. In Economisch Statistische Berichten (ESB) wijzen redacteurs Yrla van de Ven en Jasper Jonathan van Dijk op een belangrijk punt: “Het arbeidsaanbod reageert alleen op fiscale prikkels, zoals de arbeidskorting, als mensen zich van die prikkels bewust zijn.” Met andere woorden: als parttimers niet weten dat ze bij meer uren netto meer overhouden, zullen ze hun gedrag waarschijnlijk niet aanpassen. “Dit is volledig te wijten aan een gebrek aan transparantie van de overheid”, aldus Kluft.
De belastingaanpassing van 2025 had tot doel om werken lonender te maken en de bestaanszekerheid te vergroten. Maar voor een aanzienlijke groep pakt het tegenovergestelde uit. Terwijl het tarief daalde, gingen belangrijke kortingen omlaag, en precies dát blijkt voor veel mensen nadelig. Het idee achter instrumentele belasting is helder: gedrag sturen via financiële prikkels. Maar zolang die prikkels niet duidelijk of voelbaar zijn, blijft het effect beperkt. De vraag blijft dan ook: wie is er nu écht geholpen, en wie blijft er met de rekening zitten?
Foto: Pexels
Reactie plaatsen
Reacties